Idee nowelizacji kodeksu karnego

Praca recenzowana / peer-reviewed pape

PRZESTĘPSTWA ZWIĄZANE Z NIELEGALNYM OBROTEM KOMÓRKAMI ROZRODCZYMI LUB ZARODKAMI

The Act of 25 June 2015 on treating infertility came into force on 1 November 2015. The necessity of statutory regulation of in vitro fertilisation procedures resulted from the fact that Poland signed the Convention of 4 April 1997 for the Protection of Human Rights and Dignity of the Human Being with regard to the Application of Biology and Medicine: Convention on Human Rights and Biomedicine. In fourteen provisions (Articles 76–89 ATI), the legislator penalised acts consisting in such significant offences as acquisition or disposal of, acting as a go-between in acquisition or disposal of and taking part in the application of a gamete or an embryo obtained in an illegal way (Article 77 and Article 79) as well as an offence of export of gametes or embryos from the territory of the Republic of Poland to the territory of a country that is not the EU Member State and import of gametes of embryos to the territory of the Republic of Poland from the territory of a country that is not the EU Member State without permission to perform those activities (Article 88 ATI). The paper presents an analysis of the statutory features of offences under Article 77 and Article 79, which are almost identical. The difference lies only in the object of an act (Article 77 – a gamete, Article 79 – an embryo) and the envisaged penalty. Attention is also drawn to Article 28(1) ATI, which stipulates that it is inadmissible to sell, purchase or act as a go-between in chargeable acquisition or disposal of a gamete or an embryo, and Article 76 ATI, which is significant in the context of the crimes discussed. This provision aims to prevent activities facilitating trade in gametes or embryos, which (publicising advertisements) will lead to chargeable disposal or acquisition, or acting as a go-between in sale or purchase of a gamete or an embryo. The author also discusses the problem that can occur in connection with the lack of penalisation of theft of appropriation of a gamete or an embryo. It seems that if it is possible to sell or purchase a gamete or an embryo, theft or appropriation of them is also possible. De lege ferenda penalisation of this type of acts should be considered. There is also an analysis of an offence under Article 88 ATI.1 listopada 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności. Konieczność ustawowego uregulowania procedury zapłodnienia in vitro wynikała z podpisania przez Polskę Konwencji z dnia 4 kwietnia 1997 r. o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w dziedzinie zastosowania biologii i medycyny. Ustawodawca, w czternastu przepisach (art. 76–89 u.l.n.), spenalizował czyny wśród których istotne znaczenie mają przestępstwa polegające na nabyciu lub zbyciu, pośredniczeniu w nabyciu lub zbyciu bądź braniu udziału w zastosowaniu pozyskanej wbrew przepisom ustawy komórki rozrodczej lub zarodka (art. 77 i art. 79) oraz przestępstwo polegające na dokonywaniu wywozu komórek rozrodczych lub zarodków z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej na terytorium państwa innego niż państwo członkowskie Unii Europejskiej i przywozu komórek rozrodczych i zarodków na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej z terytorium państwa innego niż państwo członkowskie Unii Europejskiej bez pozwolenia na wykonywanie tych czynności (art. 88 u.l.n.). W opracowaniu dokonano analizy ustawowych znamion przestępstw z art. 77 i art. 79, które są niemal identyczne, a różnica dotyczy jedynie przedmiotu czynności wykonawczej (art. 77 – komórka rozrodcza, art. 79 – zarodek) i zagrożenia karnego. Zwrócono też uwagę na art. 28 ust. 1 u.l.n., który stanowi, że niedopuszczalne jest odpłatne zbycie, nabycie lub pośredniczenie w odpłatnym zbyciu lub nabyciu komórki rozrodczej lub zarodka oraz na art. 76 u.l.n., który ma istotne znaczenie w kontekście omawianych przestępstw. Przepis ten ma na celu zabezpieczenie przed czynnościami umożliwiającymi (wspomagającymi) handel komórkami rozrodczymi lub zarodkami, które to czynności (rozpowszechnianie ogłoszeń) będą prowadziły do odpłatnego zbycia, nabycia lub pośredniczenia w zbyciu lub nabyciu komórki rozrodczej lub zarodka. Odniesiono się także do problemu, jaki może pojawić się w związku z brakiem penalizacji takich zachowań jak kradzież czy przywłaszczenie komórki rozrodczej lub zarodka. Wydaje się, że skoro możliwe jest zbycie czy nabycie komórki rozrodczej lub zarodka, możliwa jest również ich kradzież lub przywłaszczenie. De lege ferenda należałoby się zastanowić nad penalizacją tego rodzaju czynów. Analizie poddano także przestępstwo określone w art. 88 u.l.

Gloss on the Supreme Court ruling of 14 September 2017, I KZP 7/17’

The gloss presents comments on the ruling (issued by the Supreme Court on 14 September 2017, I KZP 7/17, LEX No. 2352165) concerning the issue of interpretation of the phrase “threat referred to in Article 190” contained in Article 115 §12 CC. The author tries to prove that eliciting a threatened person’s justified fear that the threat will be carried out constitutes an element of a punishable threat as a from of an unlawful one. Presenting her critical attitude to the thesis of the discussed ruling, she expresses her opinion that the phrase “threat referred to in Article 190” covers a perpetrator’s conduct as well as a result in the form of eliciting justified fear that the threat will be carried out. The effect, in accordance with the purpose-related interpretation, should be also referred to other types of threats (a threat of causing criminal proceedings and a threat of publicising a message insulting a threatened person or his/her close relation), which may constitute an efficient method of influencing another person’s motivational processes only in case they can really influence a threatened person’s psyche and persuade him/her to give in to the perpetrator’s will. In the face of different opinions of the representatives of the doctrine and case law concerning the issue, the author formulates respective de lege ferenda proposals.Przedmiotem glosowanego postanowienia (wydanego przez Sąd Najwyższy 14 września 2017 r., sygn. I KZP 7/17, LEX nr 2352165) jest problematyka dotycząca rozumienia zwrotu „groźba, o której mowa w art. 190”, zawartego w art. 115 §12 k.k. Autorka podjęła próbę wykazania, że wzbudzenie w zagrożonym uzasadnionej obawy spełnienia groźby stanowi element groźby karalnej jako postaci groźby bezprawnej. Krytycznie odnosząc się do tezy glosowanego postanowienia, wyraziła pogląd, że zwrot „groźba, o której mowa w art. 190”, obejmuje zarówno zachowanie sprawcy, jak i skutek w postaci wzbudzenia uzasadnionej obawy spełnienia groźby. Skutek ten, zgodnie z wykładnią celowościową, należy odnosić także do pozostałych postaci gróźb (groźby spowodowania postępowania karnego i groźby rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej), które mogą stanowić skuteczny sposób oddziaływania na procesy motywacyjne drugiej osoby tylko wtedy, gdy są w stanie realnie wpłynąć na psychikę zagrożonego i skłonić go do poddania się woli sprawcy. Wobec niejednolitości poglądów przedstawicieli doktryny i orzecznictwa sądowego, dotyczących przedmiotowego zagadnienia, sformułowano stosowne postulaty de lege ferenda

Scope of the concept of a criminal threat in accordance with article 115 § 12 of the Criminal Code

Artykuł dotyczy zakresu pojęcia groźby bezprawnej w rozumieniu art. 115 § 12 obowiązującego kodeksu karnego. Stosownie do definicji ustawowej groźba bezprawna zawiera w swojej treści trzy różne rodzaje gróźb, które zostały w artykule poddane szczegółowej analizie: groźbę karalną (w rozumieniu art. 190 § 1 k.k.), groźbę spowodowania postępowania karnego oraz groźbę rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej. Autorzy podnoszą, że pojęcie groźby bezprawnej nie jest dostatecznie jasno sformułowane i wskazują możliwe kierunki zmian tego przepisuThe article deals with the concept of a criminal threat in accordance with Article 115 § 12 of the Criminal Code in force. The statutory definition of a criminal threat contains three different types of a threat that are thoroughly analysed in the article: a punishable threat (as specified in Article 190 § 1 of the Criminal Code), a threat to undertake steps to initiate criminal proceeding and a threat to disseminate information affronting the veneration of the threatened person or his close relation. The authors believe that the concept of a criminal threat is not formulated clearly enough and suggest possible ways of amending the provision